Hoe komt het dat Japanners lang leven?

Leestijd: 5 minuten

In september 2022 maakte de World Population Review bekend dat Japanners wereldwijd de op één na hoogste levensverwachting hebben. De Japanners worden slechts minimaal verslagen door Hongkong dat op de eerste plaats staat, en leven gemiddeld 84,67 jaar. Maar wat is hiervan de reden? Ligt het aan de voeding? Sociale gewoonten? Beweging? Genetica? Of is het een combinatie van al deze factoren?

Het mysterie van Okinawa

Het plaatsje Ogimi, dat op het platteland in het noorden van het hoofdeiland Okinawa ligt, heeft 3000 inwoners. Zelfs gezien de indrukwekkende statistieken over de levensduur van Japanners, lijkt er iets fascinerends aan de hand te zijn. Bij de laatste telling waren er 15 dorpsbewoners die honderd jaar of ouder waren en 171 dorpsbewoners ouder dan 90 jaar. Bestsellerauteur van de New York Times en onderzoeker van National Geographic Dan Buettner noemt dit een ‘blauwe zone’: een van slechts vijf plaatsen ter wereld waar mensen het langst en gelukkigst leven. Wat kunnen we leren van Okinawa, en inderdaad van Japan als geheel, om de sleutel tot een lang en gezond leven te ontdekken? De mensen die er wonen, hebben tenslotte dezelfde problemen doorgemaakt als mensen in de rest van de wereld, zoals oorlogen, familieproblemen, verdriet, verlies, geldzorgen. Ze hebben te maken met dezelfde spanningen als wij. Dus wat kunnen we van hen leren?

10 redenen waarom Japanners lang leven en gezond ouder worden

1. Genetica

Al bijna 50 jaar onderzoekt Craig Willcox, hoogleraar volksgezondheid en gerontologie aan de Okinawa International University, de levensduur van de inwoners van Okinawa. Als mede-hoofdonderzoeker van de Okinawa Centenarian Study heeft hij met meer dan 1000 honderdjarigen en met honderden ouderen van in de zeventig, tachtig en negentig gesproken om te proberen het gezondheidsfenomeen dat in Okinawa wordt waargenomen, te begrijpen. Het onderzoek richt zich op onderzoek naar gemeenschappelijke kenmerken op het gebied van voeding, lichaamsbeweging, genetica, psychologische en spirituele gewoonten en sociale en gedragspatronen. Professor Wilcox concludeerde dat “ongeveer twee derde van de levensduur gerelateerd is aan voeding en manier van leven, en de rest is genetisch.”

2. Voedingsmiddelen boordevol voedingsstoffen

Het belang van voeding als een manier om gezond te blijven, mag niet worden onderschat. We hebben vitaminen en mineralen nodig om ziekten en infecties te bestrijden en een caloriearm dieet om obesitas en ontstekingen te voorkomen. Het Okinawa-dieet bevat meer dan de aanbevolen vijf dagelijkse porties fruit en groenten en legt meer nadruk op gezonde vis dan op vlees. In plaats van rijst vormen zoete aardappelen een hoofdbestanddeel. Deze zijn voedzaam, maar bevatten weinig calorieën. Mariene voedingsmiddelen die veel carotenoïde bevatten, zoals zeewier en ijzerrijke groene bladgroenten, helpen ontstekingen en oxidatieve stress te verminderen.

3. Matcha thee en zijn voordelen

Japanners drinken veel thee en vooral matcha thee. Matcha wordt steeds populairder in het westen omdat we steeds meer inzicht krijgen in de voedingseigenschappen en antioxiderende werking, maar het lijkt erop dat de Japanners dit al eeuwenlang weten. Het geheim van dit eeuwenoude drankje ligt in de manier waarop het wordt geproduceerd: de jonge bladeren van de theeplant worden tijdens de groei onttrokken aan zonlicht om het chlorofyl- en antioxidantengehalte te behouden. Traditionele Japanse theeceremonies worden al meer dan 1000 jaar beoefend, waarbij de Japanners meerdere keren per dag thee drinken.

4. Suiker vermijden

De Japanse keuken heeft meer voorkeur voor hartige dan voor zoete voedingsmiddelen. Er zijn natuurlijk desserts in Japan, maar ze zijn gewoon minder populair dan desserts in de westerse wereld. Als land gebruikt Japan veel minder suiker en voedingsmiddelen zoals witte aardappelen, die een hoger gehalte natuurlijke zetmeel bevatten. Naast matcha thee drinken de Japanners veel groene thee, zonder de suiker en melk die vaak worden gebruikt om zwarte thee op smaak te brengen. Minder suiker in hun dieet staat zorgt voor lagere obesitasniveaus en minder negatieve effecten die kunnen worden veroorzaakt door suiker, zoals ontstekingen, een hogere bloeddruk en diabetes, aandoeningen die allemaal in verband worden gebracht met een verhoogd risico op hartaanvallen en beroertes.

5. Hara hachi bu – eten met mate

Hoewel een groot deel van de wereldbevolking kwantiteit beschouwt als een teken van kwaliteit, is de eetcultuur meer beheerst als het gaat om porties. Hara hachi bu is de gewoonte om met mate te eten en te stoppen wanneer u voor ongeveer 80 procent voldaan bent. Maaltijden gaan niet alleen over eten, maar over de sociale omgang met elkaar en het delen van de totale maaltijdbeleving met anderen. Het is een tijd voor communicatie en reflectie, en niet voor gulzigheid. Culturele gewoonten kunnen moeilijk te veranderen zijn, maar mensen in de westerse wereld kunnen kleine aanpassingen doen in de richting van Hara hachi bu door langzamer te eten, zich meer bewust te zijn van elk hapje en de kleinere borden te gebruiken, zodat kleinere porties meer verzadiging lijken te geven. Het duurt ongeveer 20 minuten duurt voordat uw hersenen herkennen dat u voldaan bent. Daarom is deze oefening een goed geheugensteuntje om te stoppen met eten voordat u het gevoel hebt dat u móet stoppen.

6. Gezondheidszorg

De Japanse overheid heeft ongeveer 50 jaar geleden de gezondheidszorg sterk gestimuleerd, met investeringen in kindervaccinatieprogramma’s om toekomstige ziekten af te weren en de introductie in 1961 van een universele ziektekostenverzekering. Gelijke en universele toegang voor iedereen wordt betaald via de overheid, werkgevers en individuele personen, en regelmatige gezondheidscontroles zijn de norm, evenals grootscheepse controles op school en op de werkplek, uitgevoerd door lokale overheidsinstanties. De particuliere sector toonde ook belangstelling voor gezondheid en in Matsumoto, de op één na grootste stad in de prefectuur van Nagano, begon een bank zelfs hogere rentetarieven en aanmoedigingsvoordelen te bieden, zoals weekenduitjes naar Disneyland in Tokio, voor mensen die drie jaar achter elkaar een medische controle lieten uitvoeren.

7. Het belang van Ikigai – het doel van het leven

Ikiagi is het concept om het doel van het leven te vinden en vast te houden. Deze eeuwenoude filosofie lijkt op ‘joie de vivre’ in Frankrijk of ‘hygge’ in Denemarken en vertaalt zich ruwweg als ‘uw reden om te leven’. Binnen een vergrijzende bevolking, zoals in Okinawa, krijgen de oudere inwoners taken zoals het weven van lokaal gemaakt basho-fu textiel, waardoor ze sociaal actief en mentaal betrokken blijven en tegelijkertijd inkomsten genereren en bijdragen aan de economie van het dorp. De Japanners geloven dat het hebben van een doel essentieel is voor levensvoldoening en dat een doel in veel verschillende aspecten van uw leven te vinden is – van goed eten tot het helpen van anderen en uzelf omringen met vrienden en familie.

8. Moai – collectieve ondersteuningssystemen

Dit Japanse ondersteuningssysteem brengt mensen met gelijkgestemde interesses samen om de ontwikkeling van diepe emotionele verbinding en een gemeenschappelijke band te stimuleren. Een groep, of moai, kan worden gevormd met oude vrienden, voormalige collega’s of gewoon mensen die geïnteresseerd zijn in dezelfde hobby of ontspanning. Het is gebruikelijk om lid te zijn van een aantal verschillende moai en, hoewel ze een duidelijk voordeel hebben voor oudere mensen, kunnen mensen op elke leeftijd deelnemen. De Japanners zijn cultureel zeer trouw aan hun moai, en sommige mensen zijn al sinds hun schooldagen lid van moai. Door te praten over en te genieten van de dingen die u interessant vindt, samen met andere mensen die hetzelfde vinden, kunt u stress verlichten en de eenzaamheid die er soms is in de latere jaren van het leven, tegengaan.

9. Beweging

Japan is een zeer actief land, met inwoners die zelfs in hun oudere jaren fysiek actief blijven. Wandelroutes door steden en parken zijn heel gewoon, en in het hele land zijn er groepen en buurtverenigingen in de  gemeenschap die groepswandelingen organiseren. Cultureel gezien zullen gemiddeld meer mensen met het openbaar vervoer reizen dan met de auto, zodat er op een natuurlijke manier meer fysieke beweging plaatsvindt.

10. Mindfulness en minder stress

Voor Japanners is het concept van mindfulness en de voordelen van één zijn met de natuur niet onbekend. Een bosbad nemen, of Shinrin-yoku, dat wereldwijd steeds populairder wordt, is in de jaren 80 in Japan ontstaan als een fysiologische en psychologische training om te helpen ontspannen en verbinding met de aarde te krijgen. Een bosbad nemen is eenvoudig te oefenen en houdt in dat u kalm en stil blijft tussen de bomen, terwijl u de natuur waarneemt en diep ademt om uw stressniveau te verlagen en uw gezondheid en welzijn op een natuurlijke manier te verbeteren. Met ongeveer 4800 kilometer aan natuurlijke bossen moedigt de Japanse overheid burgers actief aan om bomen te gebruiken als therapie.  

We willen allemaal het geheim voor de eeuwige jeugd kennen. Maar als je naar Japan kijkt, is het toch misschien niet zo’n groot geheim. Hoewel genetica een rol spelen, zijn er duidelijke aanwijzingen dat goed voor uw lichaam zorgen, uw geest actief houden en contact hebben met anderen de beste dingen zijn die we kunnen doen om een lang en gezond leven te leiden.